۱۶ سالی می‌شود که آیین‌نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات که از سوی وزارت بهداشت پیشنهاد شده بود، به تصویب رسیده است، اما با وجود گذشت سال‌ها از تصویب آن، هیچ اهتمام جدی برای اجرایش وجود ندارد.
به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، آیین‌نامه اجرایی قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات از ۲۶ ماده تشکیل شده، به مسائل و موضوعات متنوعی اشاره شده است که مهم‌ترین ماده آن یعنی بند اول به عدم‌استفاده از مواد دخانی در اماکن عمومی برمی‌گردد. در همین ماده هم به این موضوع اشاره شده که مسئول جلوگیری از استعمال مواد دخانی در همه فضا‌های عمومی که شامل اماکن متبرکه، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، سالن‌های نمایش، قهوه‌خانه‌ها، دانشگاه‌ها و سازمان‌های دولتی و عمومی و سایر محل‌های جمعی است، مدیران، کارفرمایان و متصدیان این مکان‌ها هستند.
یکی از مهم‌ترین مواد این قانون این است که اگر فروشنده به سن خریدار مواد دخانی شک کرد، باید از او مدرکی مبنی‌بر اینکه سن او چقدر است، بخواهد، زیرا فروش هر ماده دخانی به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است. طبق گفته‌های رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی، سن شروع مصرف قلیان و سیگار در کشور به ۱۳ تا ۱۵ سال رسید، این در حالی است که براساس همین آمار ۲۰ درصد مردان و ۴ درصد زنان بالای ۱۵ سال کشور سیگار مصرف می‌کنند. در مورد قلیان وضع از این هم بدتر است و خانم‌ها پابه‌پای مردان قلیان می‌کشند و این آمار به‌صورت ۵۰ درصد بین زنان و مردان تقسیم می‌شود. نکته مهمی که در این مورد باید به آن اشاره داشت این است که قوانین بازدارنده زیادی در این‌خصوص وجود دارد، اما این قوانین اجرایی نمی‌شود و بسیاری یا به‌دلیل منافات آن با منافع‌شان یا ناآگاهی از این قوانین، در اجرای آن کاهلی می‌کنند که اگر این قوانین به‌درستی اجرا می‌شد، ما امروز شاهد مصرف سیگار بین دانش‌آموزان دبستانی نبودیم.
فرهنگ‌سازی راهکار اول است
حمیدرضا شهسواری، مشاور حقوقی مرکز ملی مبارزه با دخانیات، در گفت‌وگو با خبرگزاری علم وفناوری آنا درخصوص چرایی عدم‌اجرای قوانین در حوزه دخانیات در کشورگفت: مهم‌ترین معضلی که با آن روبه‌رو هستیم، بحث مافیایی است که در حوزه سیگار وجود دارد. بازار سیگار پرسود است، درحالی‌که ما به‌شدت در حوزه دارو و تجهیزات در تحریم هستیم، اما سیگار جز محصولاتی است که هیچ‌گاه تحریم نشده و همیشه با قیمت پایین در دسترس همه بوده است. اینکه چرا ما در این حوزه تحریم نبوده‌ایم، جای سوال است، البته یک جواب واضح و روشن دارد و آن هم این است که آنقدر در این صنعت سود وجود دارد که کشور‌های متخاصم غربی برای حل آن کاری انجام نمی‌دهند.
وی افزود: در واقع ورود سیگار به کشور، بدترین جرمی است که آن‌ها انجام می‌دهند، هم سیگار و دود آن و هم ته‌سیگاری که در همه جا پخش می‌شود، می‌تواند به‌شدت برای انسان خطرآفرین باشد، زیرا بلایی که ته‌سیگار‌ها به طبیعت وارد می‌کنند، آنقدر زیاد است که نمی‌توان آن را در چند جمله خلاصه کرد. اما نکته مهم این است که دشمنان ما دست در دست هم داده‌اند تا با سیگاری که نه از فرهنگ ماست و نه مورد توجه خانواده‌ها، به فرهنگ ما غلبه کنند.
نقش کمرنگ صداوسیما برای فرهنگ‌سازی علیه دخانیات
مشاور حقوقی مرکز ملی مبارزه با دخانیات اضافه کرد: مکاتبات زیادی با صداوسیما و ارشاد داشته‌ایم، زیرا یکی از مهم‌ترین فاکتور‌هایی که سبب می‌شود با مشکل روبه‌رو شویم، تبلیغات اشتباهی است که در صداوسیما و شبکه خانگی در مورد سیگار صورت می‌گیرد.
وی بیان کرد: همه هنرپیشه‌ها و سلبریتی‌های معروف چه در تلویزیون و چه در شبکه خانگی مشغول کشیدن سیگار هستند، درحالی‌که آن‌ها قبل از شروع فیلم باید به این موضوع تأکید کنند که تنها به‌خاطر نقش‌شان در فیلم سیگار می‌کشند و در دنیای واقعی با دخانیات مخالفند. این کوچک‌ترین فرهنگ‌سازی است که صداوسیما می‌تواند انجام دهد. کشوری مانند ترکیه تقریبا مصرف سیگار، قلیان و مشروبات الکلی را در فیلم‌ها و سریال‌هایش ممنوع کرده، شاید در چند فیلم معدود صحنه سیگارکشیدن وجود داشته باشد، اما در کل بسیار کمرنگ شده تا الگویی برای جوانان ایجاد نشود.